اوراق بهادار بیمه‌ای، یکی از انواع اوراق بهادار است که از طریق آن، فرصتی برای برقراری ارتباط میان بازار سرمایه و بازار بیمه فراهم می‌شود. یکی از انواع این اوراق، اوراق بیمۀ اتکایی است که بر مبنای ضوابط عقد بیمه و عقد وکالت ساختاربندی شده است. بر مبنای این اوراق، بازار بیمه بخشی از ریسک عملیات بیمۀ اتکایی خود را به بازار سرمایه منتقل می نماید.

ساختار این اوراق به گونه ای است که در ازاء پذیرش مخاطرات بیمه‌ای، نسبت به سایر اوراق بهادار مشابه، سود بیشتری را عاید سرمایه‌گذاران می‌کند. بیمه مرکزی یا شرکت‌های بیمه، با رعایت مقررات مربوطه می‌توانند از طریق اوراق بیمۀ اتکایی، نسبت به انجام عملیات اتکایی بخشی از مخاطرات بیمه‌ای خود اقدام نمایند و در حقیقت در اوراق بیمۀ اتکایی، انجام عملیات اتکایی از طریق بازار سرمایه انجام می‌گیرد.

اوراق بیمه اتکایی

اوراق بهادار با نامی است كه نشان دهنده مشاركت دارندگان آن در تأمین سرمایه مورد نیاز جهت پذیرش تمام یا بخشی از سبد ریسك بیمه‌ای و عواید ناشی از آن بوده و قابل معامله در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس است.

ارکان انتشار اوراق بیمه اتکایی

بانی: بیمة مركزی جمهوری اسلامی ایران، شركت سهامی بیمه ایران یا هر شركت بیمه‌ای مستقیم یا اتكایی دارای مجوز فعالیت از بیمه مركزی است كه نهاد واسط به منظور انتقال تمام یا بخشی از ریسك بیمه‌ای وی اقدام به انتشار اوراق بیمۀ اتكایی مینماید.

ضامن: شخص حقوقی است كه پرداخت كلیه مبالغی كه بانی ملزم به پرداخت آن به ناشر است را تعهد مینماید.

عامل فروش: شخص حقوقی است كه نسبت به عرضه و فروش اوراق بیمۀ اتكایی از طرف نهاد واسط اقدام مینماید.

عامل پرداخت: شركت سپرده‌گذاری مركزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است كه نسبت به پرداخت‌های مرتبط با اوراق بیمة اتكایی در مواعد مقرر به سرمایه‌گذاران اقدام مینماید.

متعهد پذیره‌نویسی: شخص حقوقی است که از بین نهاد‌های مالی دارای مجوز با تایید سازمان انتخاب می‌گردد و باید از کفایت سرمایة لازم مطابق مقررات برخوردار باشد.

بازارگردان: کارگزار معامله‌گر یا شرکت تأمین سرمایه‌ای است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق و تحدید نوسان قیمت آن، به دادوستد آن اوراق می‌پردازد.

امین: موسسه حسابرسی معتمد سازمان و بیمه مركزی جمهوری اسلامی ایران است كه به منظور حفظ منافع دارندگان اوراق و حصول اطمینان از انجام صحیح عملیات در مواردی از جمله نحوه ذخیره گیری، نحوه پذیرش، نگهداری ریسك‌ها و پوشش‌های اتكایی، عملیات سرمایه‌گذاری، صحت ارزیابی خسارت‌ها و سایر ‌عملیات رسیدگی ‌و اظهارنظر می نماید.

ناشر (نهاد واسط): نهـاد مالی است که در قالب حقوقی"شرکت با مسیولیت محدود" توسط شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه تشکیل می‌گردد.

مدل عملیاتی

فرآیند انتشار اوراق بیمه اتکایی

در فرآیند انتشار اوراق بیمه اتکایی، سرمایه‌گذاران با خرید این اوراق، منابع مالی خود را در اختیار نهاد واسط (SPV) قرار می دهند. نهاد واسط وجوه حاصل از انتشار اوراق را به بانی پرداخت و به او وکالت می دهد تا حق بیمه‌های اتکایی و وجوه حاصل از انتشار اوراق را سرمایه‌گذاری نماید. لازم به ذکر است پس از انتقال ریسک به نهاد واسط طی قرارداد بیمة اتکایی، رسیدگی و پرداخت خسارت به وکالت از نهاد واسط بر عهده بانی است. منابع مالی که با خرید اوراق از سوی سرمایه‌گذاران بدست می‌آید، سرمایه اولیه برای انجام کسب و کار بیمه اتکایی را فراهم می‌کند.

در مقطع سررسید اوراق، در صورتی که خسارت توافق شده در بیمه اتکایی رخ ندهد، اصل سرمایه و کل سود حاصل از عملیات سرمایه‌گذاری متعلق به دارندگان اوراق خواهد بود و در صورت بروز خسارت توافق شده در قرارداد بیمه اتکایی، پرداخت وجوه مذكور به دارندگان اوراق پس از پرداخت كلیه خسارت ها، كارمزد و سایر هزینه های مربوط به قرارداد بیمه اتكایی صورت می گیرد.