متعهد پذیره نویس
پذیره‌نویسی، فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد است.(بند 28 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار) و تعهد پذیره نویسی تعهد شخص ثالث برای خرید اوراق بهاداری است که ظرف مهلت«پذیره‌نویسی» به فروش نرسد. بر اساس این تعریف می‌توان گفت نهاد متعهد پذیره‌نویسی شخصی جدا از خریداران اوراق است و در صورتی که اوراق اجاره مطابق پیش‌بینی‌های انجام شده به فروش نرسد، نهاد واسط موظف خواهد بود تا با انعقاد قرارداد با متعهد پذیره‌نویس مابقی اوراق را به او بفروشد و با استفاده از این روش منابع لازم جهت خرید دارایی مورد نظر را فراهم آورد. متعهد پذیره‌نویسی بر این اساس هرشخصی است که خرید سهام پذیره‌نویسی نشده را ظرف مهلت مقرر تعهد و تضمین می‌کند.(بند و ماده یک دستور العمل اجرائی نحوه تنظیم قراردادهای تعهد پذیره نویسی) و پذیره نویس شخص ثالثی است که خرید سهامی که ظرف مهلت پذیره نویسی به فروش نرسد را تعهد کرده است و حسب مورد نقش رهبری، مدیریت و هماهنگی امر پذیره نویسی را بعهده دارد.(بند(ن) ماده یک دستور العمل اجرائی نحوه تنظیم قراردادهای تعهد پذیره نویسی)
متعهد پذیره‌نویسی توسط بانی معرفی و در صورت کفایت سرمایه با تأیید سازمان انتخاب می‌گردد.(ماده 10دستور العمل انتشار اوراق اجاره مصوب 1389) یکی از کسانی که می‌تواند به عنوان متعهد پذیره‌نویسی انجام وظیفه کند شرکت تامین سرمایه است که قانونگذار در بند 18 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار به این وظیفه شرکت تامین سرمایه اشاره می‌کند.
پذیره‌نویسی مرحله اولیه انتشار اوراق اجاره است و مرحله بعدی عرضه عمومی است. شرکت تامین سرمایه که می‌تواند متعهد پذیره‌نویسی قرار گیرد، در عین حال می‌تواند به عنوان عامل فروش نیز انجام وظیفه نماید (بند 18 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار). از این رو شرکت تامین سرمایه در مرحله پذیره‌نویسی اوراق اجاره، عامل فروش اوراق است و همین شرکت در مرحله عرضه عمومی در صورتی که اوراق به فروش نرسد، متعهد پذیره نویسی هم بوده و باید اوراق باقی مانده را خریداری نماید.
«در صورتی که دارایی در نظر گرفته شده جهت انتشار اوراق اجاره قابل تفکیک به واحدهای معین نباشد، استفاده از متعهد یا متعهدان پذیره‌نویسی در عرضه اوراق اجاره الزامی می‌باشد. استفاده از تعهد پذیره‌نویسی در انتشار اوراق اجاره برای دارایی‌های قابل تفکیک به واحدهای معین به درخواست بانی و تأیید سازمان الزامی نیست»(ماده 22 دستوراالعمل انتشار اوراق اجاره). علت وضع این مقرره این است که در دارایی‌هایی که قابل تفکیک به اجزای مساوی نیست نمی‌توان با هر میزان سرمایه جمع آوری شده حاصل از فروش اوراق اجاره، اجزایی از دارایی مورد نظر را خریداری نموده و اجاره داد. به عنوان مثال اگر دارایی مورد نظر یک هواپیما باشد و ارزش این هواپیما25000 واحد باشد و میزان وجهی که از فروش اوراق حاصل شده 20000 واحد باشد، نهاد واسط نخواهد توانست بخشی از هواپیما را بخرد و بخش دیگر را رها کند. زیرا این دارایی قابل تجزیه نیست. لذا به یک متعهد پذیره‌نویس نیاز است تا باقی مانده اوراق را خریداری کرده و 5000 واحد باقی مانده را فراهم سازد تا نهاد واسط بتواند هواپیمای مد نظر را خریداری کند. اما در صورتی دارایی مدنظر یک کالای قابل تجزیه به اجزای مختلف باشد، حتی اگر میزان فروش اوراق در حد ارزش کل دارایی مذکور نباشد، باز نهاد واسط خواهد توانست وجوه جمع آوری شده را به خرید اجزایی از دارایی مورد نظر اختصاص دهد. مثلاً وقتی دارایی مورد نظر یک ساختمان 7 طبقه باشد و وجوه جمع آوری شده حاصل از واگذاری اوراق به اندازه 5 طبقه از این ساختمان باشد، نهاد واسط همین 5 طبقه را خریداری کرده و به اجاره می‌دهد.
از این حیث باید تعیین نمود که کالای مورد نظر جهت اجاره آیا یک مال مثلی است یا یک مال قیمی. مثلى آن است که اجزایش از نظر قیمت به نسبت متساوى باشند. مانند گندم که اگر صد کیلو از آن ده هزار تومان باشد، پنجاه کیلو آن پنج هزار تومان است و به موازات کم و زیاد شدن گندم، قیمت هم کم و زیاد مى‌گردد، در حالى که قیمى، مانند فرش و گوسفند، چنین نیست و چنین تناسبى در اجزاى آن مشاهده نمى‌شود. از این رو زمانی که کالای مورد نظر یک مال مثلی باشد قابل تفکیک به اجزای جداگانه است و زمانی که قیمی به حساب آید این قابلیت از آن گرفته می شود.
قرارداد تعهد پذیره نویسی را می‌توان از بعد حقوقی عقدی غیر معین دانست و آن را نوعی «تعهد به خرید» به حساب آورد. در این قرارداد متعهد پذیره نویس ملتزم می‌شود در صورت به فروش نرسیدن اوراق بهادار اجاره مابقی اوراق را به قیمت تعیین شده از نهاد واسط خریداری نماید. این قرارداد مطابق اصل حاکمیت اراده و برمبنای ماده 10 قانون مدنی الزام آور است. نهاد واسط در صورتی که به دلایلی غیر از موضوع این قرارداد در عدم تحقق تکمیل فرآیند عرضۀ اوراق اهمال نماید مسؤول جبران خسارات وارده به سرمایه‌گذاران و متعهد پذیره‌نویسی خواهد بود. در مقابل در صورتی که به علت عدم انجام تعهدات متعهد پذیره‌نویس، فرآیند پذیره‌نویسی کامل نگردد، متعهد پذیره‌نویسی مسؤول جبران خسارات وارده به نهاد واسط و سرمایه‌گذاران ذینفع می‌باشد. اگر متعهد پذیره‌نویس به تعهد خویش عمل ننماید، مطابق قرارداد فرم سازمان بورس و اوراق بهادار وجه التزامی که بر اساس توافق دو جانبه بابت هر روز تاخیر تعیین شده است را باید به نهاد واسط پرداخت نماید.